Buğday Kök Sistemi, Genetiği ve Kök Özelliklerini Değerlendirme Metodolojisi: Derleme

Abstract

Buğday kök sisteminin topraktaki yatay ve dikey dağılımı, ortam şartlarına göre farklılık gösterir ve toplam kök kuru ağırlığının yaklaşık olarak %65’i toprağın 0-30 cm’sinde bulunur. Buğday kök gelişimi çiçeklenme döneminde maksimum sınırına ulaşır. Çiçeklenme döneminden sonra buğday kök gelişimi topraktaki su ve gübre miktarına bağlı olarak azalır veya durur. Kök özelliklerinin geliştirilmesi yönüyle yapılan seleksiyon marjinal alanlarda yetiştirilen buğday çeşitlerinin verim artışında önemli bir rol oynayabilir. Toprak profilinde kök büyümesi buğday genotipi, mevcut su, toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri,  çevre şartları, gübreleme ve diğer canlı ve cansız faktörlere bağlıdır. Kök çalışmaları yoğun emek ve fazla zaman aldığından genelde araştırıcılar kök sistemleriyle çalışmaktan kaçınmaktadırlar. Bu yüzden buğday kök özelliklerinin genetiği hakkında çok az bilgi vardır ve kök sistemlerinin genetik gelişimi ıslah programlarının ortak hedefi olmamıştır. Sera ve arazi şartlarında seleksiyon çalışmasına uygun kök özelliklerini değerlendirmede birçok metot mevcuttur. İş gücü yoğunluğundan dolayı teknolojininde kullanıldığı ancak ilave masraf dezavantajına sahip modern teknikler geliştirilmiştir. Yeni çeşitlerin seleksiyonuyla ilgilenen ıslahçılar ve fizyolojistler agronomik verim ve kök büyümesinin geliştirilmesinde etkili olan buğday çeşitlerinin seleksiyonunda, kök analiz metodlarını artarak uygulamaya başlamalıdırlar.