ASMA GEN BANKALARI VE VERİ TABANLARI
Abstract
Gen bankaları, genetik kaynakların muhafaza edildiği ve DNA ile ilgili genetik bilgilerin saklandığı kurumlardır. Bitki genetik kaynakları tohum veya vegetatif organ halinde veya bunlara ait genetik bilgiler DNA dizilişleri olarak muhafaza edilir. Asma(vitis) gerek tür sayısı ve gerekse çeşit sayısı bakımından oldukça zengin genetik materyale sahiptir. Bu türler arasında en yaygın olanı vitis vinifera diye bilinen ve Avrupa veya Avrasya asması olarak adlandırılan ve değişik amaçlarla tüketilen 18.500 çeşidi kapsayan türdür. Her yıl bu listeye yeni keşfedilen türler veya ıslah çalışmaları sonucunda tescil edilen yeni çeşitler ilave edilmektedir. Bu materyallerin önemli bir bölümü, genetik erozyona uğramalarını engellemek veya ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere dünyadaki değişik gen bankalarında muhafaza edilmektedir. Bankalarda ulusal veya uluslararası düzeyde bilinen asma genetik materyalleri saklanmaktadır. Önde gelen asma gen bankaları arasında Fransa’daki INRA-ENSA, Almanya’daki JKI-Gf ve ABD deki NPGS sayılabilir. Bunların arasında 4.452 taksona sahip olan INRA-ENSA, dünyadaki en büyük asma gen bankasıdır. Ayrıca; İtalya, Yunanistan, Türkiye gibi ülkelerde de daha çok yerel çeşitlerin muhafaza edildiği asma gen bankaları da mevcuttur. Bu arada, 2007 yılında en kapsamlı asma veritabanı olan ve JKI-Gf tarafından yönetilen, “Avrupa asma veritabanı” oluşturulmuştur. Çeşitler hakkında bilgi vermek amacıyla, 21 ülkedeki 33 koleksiyonda bulunan 33.690 asma örneğinden yararlanılmıştır. Yurdumuzda ise gen bankası konusundaki ilk çalışmalar 1964 yılında Menemen Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü’nde gerçekleştirilmiştir. Bağcılıkta ise ülkemizde yetişen üzüm çeşitleri 1965 yılından itibaren toplanarak Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsünde “milli koleksiyon bağı” oluşturulmaktadır. Günümüzde bu bağda 1.400 civarında üzüm aksesyonu bulunmaktadır. Sözkonusu bağda mevcut 1.150 üzüm aksesyonunda son yıllarda moleküler düzeyde yapılan çalışmalarla, gerçek anlamda çeşit sayısının 870 civarında olduğu belirlenmiştir.
Keywords
References
Adak S. ve G. Akbaba,1989, Osman Tosun Gen Bankası. Bilim ve Teknik, eylül 1989,28-29).
Anonim. 2013a.www.etae.gov.tr
Anonim. 2013b. www.tarlabitkileri.gov.tr
Anonymous 2008.www.vivc.bafz.de
Anonymous. 2010. The second report on the state of the world’s Plant genetic resources for food and agriculture. FAO, Rome,
Anonymous. 2013. www.seedvault.no
Bacilieri R, D. Maghradze , S. Grando, I. Pejic, E. Maul, G. Munoz, J. Eiras-Dias, A. Schneider, M. Boselli and P. This. 2010. Conservation, characterisation and management of grapevine genetic resources:European Project grapegen06. 33rd world congress of vine and wine,Tbilisi,Georgia,1-13.
Benson D.A., I. Karsch-Mizrachi, K. Clark, D. J.Lipman, J. Ostell and E.W. Sayers. 2012. Genbank. Nucleic acid research, Vol 40. D48-D53.
Engels J.M.M. and H. Fassil.2012. The role of food, agriculture,forestry and fisheries in human nutrition.Vo. III.Plant and Animal Genebanks,144-175.
Ergül A.,(2009). Ülkemizde Ekonomik Öneme Sahip Bazı Meyve Türleri ile Asma Gen Kaynaklarının High-throughput Moleküler Yöntemlerle Tanımlanması. TÜBİTAK-KAMAG-Proje no:105G078
Işık K. 1998. Biyolojik çeşitlilik. Çevre ve İnsan. Açık Öğr. Fak. Yayın no: 560, Ünite1- 2,13-39.
Karagöz A., N. Zencirci, A. Tan, T. Taşkın, H. Köksel, M. Sürek, C. Toker ve K. Özbek. 2010. Bitki genetik kaynaklarının korunması ve kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII.teknik kongresi, 155-177.
Karihaloo J.L. 2007. DNA banking genetic interest. Biotech news, 2(2), 6-8.
Maul E. 2008. Status of the european vitis database. Report of a working group on vitis, Biodiversity international, 25-34.
Maul E. 2012. The European vitis database(www.eu-vitis.de). Cost action FA1003 workshop.working group 1.
Painting K.A., M.C. Perry, R.A. Denning and W.G. Ayad. 1995. Guidebook for genetic resources documentation.IPGRI,Rome.
Postman J., K. Hummer, E. Stover, R. Krueger, P. Forsline, L.J. Grauke, F. Zee, T. Ayala-Silva and B. Irish. 2006. Fruit and Nut genbanks in the U.S National Plant germplasm System. Hortscience 41, 5, 1188-1194.
Şehirali S., M. Özgen, A. Karagöz, M. Sürek, S. Adak, İ. Güvenç, A. Tan, M. Burak, ve H.Ç. Kaymak. 2005. Genetik kaynakların korunma ve kullanımı. Zir müh. VI kongresi 253-273
Tan A. 2010. Türkiye bitki genetik kaynakları ve muhafazası. Anadolu J. of AARI,MARA, 20(1), 9-37.
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.