KENTSEL ARITMA ÇAMURU VE AZOT UYGULAMALARININ KİREÇLİ TOPRAKLARDA BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİ

Abstract

Bu çalışma, kireçli bir toprağa farklı düzeylerde uygulanan kentsel arıtma çamuru ve azotlu gübrenin; toprak reaksiyonu (pH), elektriksel iletkenlik (EC), organik madde (OM), toplam azot (N), alınabilir fosfor (P), katyon değişim kapasitesi (KDK), ekstrakte edilebilir potasyum (K), amonyum (NH₄⁺) ve nitrat (NO₃^-)gibi bazıtoprak özellikleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla 2 yıl süreyle yürütülmüştür. Denemeler tarla şartlarında faktöriyel deneme deseni düzenine göre planlanmıştır. Çamurun 6 seviyesi (0, 300, 600, 1200, 2400 ve 4800 kg da^-1) ve azotlu gübrenin (Üre, % 46 N) ise 4 seviyesi (0, 3, 6 ve 9 kg N da^-1) uygulanmıştır.

Araştırmada elde edilen bulgulara göre arıtma çamurunun, toprağın pH, EC, KDK değerleri ile OM, N, P, K ve NO₃^- kapsamlarını etkilediği tespit edilmiştir. Çamur uygulamalarının yalnızca toprağın NH₄⁺ kapsamına etkisinin istatistik olarak önemsiz olduğu görülmüştür. Azot uygulamalarında ise sadece toprağın toplam azot kapsamındaki artış önemli olmuştur. Arıtma çamuru ve azot uygulamalarının uygulama yıllarına göre etkisinin önemli değişim gösterdiği tespit edilmiştir. Yıl faktörü toprağın; pH ve KDK özelliklerini etkilemezken, toprağın EC değerini, OM, toplam N, alınabilir P, ekstrakte edilebilir NO^--₃ ve K miktarlarını etkilediği görülmüştür.

Araştırmada faktörlerin ikili ve üçlü interaksiyonları da incelenmiş olup; “yıl x azot” interaksiyonu sadece toprağın azot kapsamındaki değişim açısından önemli görülmüştür. “Yıl x çamur” interaksiyonu ise yalnız toprağın fosfor kapsamındaki değişimde önemli çıkmıştır. “Azot x çamur” interaksiyonu ile “yıl x azot x çamur” üçlü interaksiyon açısından toprak özelliklerinde önemli bir değişim saptanmamıştır.