Türkiye Bağcılığına Tarihsel Bir Bakış; Asma Genetik Kaynaklarının Önemi

Hayri Sağlam, Özlem Çalkan Sağlam

Abstract


Dünya bağcılığında önemli bir yere sahip olan ülkemiz bağcılığı tarihsel bir geçmişe sahiptir. Türkiye asmanın anavatanı olarak kabul edilmektedir. Anadolu’da binlerce yıldır yapılan yetiştiricilik çok büyük asma form zenginliğini doğurmuştur. Ülkemizde son yıllara kadar çoğu yöresel çeşit olan 1400’ün üzerinde üzüm çeşidinin yetiştirildiği belirlenmiştir. Bu çeşit zenginliğini kaybetmemek için gerekli koruma çalışmalarının gerçekleştirildiğini söylemek oldukça güçtür. Bu nedenle asmada bu çeşit zenginliği azalmaya yüz tutmuştur. Genetik kaynaklarımız başkalarının elinde altın değeri kazanmış, dünyaya yayılmıştır. Birçok çeşidimiz bizim tarafımızdan sahiplenilmediği için sahipsiz kalmıştır. Dünya bağcılığında “Thompson Seedless” adı altında önemli bir yere sahip olan “Sultani Çekirdeksiz” çeşidimiz bu sahipsizliğe verilebilecek en güzel örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede üzümün tarihine kısa bir bakıştan sonra genetik kaynaklarımızın durumu gözden geçirilmiştir.

Keywords


Üzüm, Üzüm ve tarihçe, Biyoçeşitlilik, Genetik kaynak, Bağcılık

Full Text:

PDF (Türkçe)

References


Ağaoğlu, Y.S., Çelik, H., Gökçay, E., 1989. Brief Ampelographic Characterization of Indigenous Grapevine Cultivars Subjected to Clonal Selection in Turkey. Proceedings of the 5th International Symposium on Grape Breeding, 12-16 September 1989, St. Martin/Pfalz, FR of Germany.

Akşit, İ. 1981. Hititler. Türkiye’nin Tarih Hazineleri Orta Anadolu Uygarlığı, Sandoz yayınları:2, 160 s

Alleweldt, G., 1997. Genetics of Grapevine Breeding. Prog Bot 58: 441–454.

Anlı R. E, 2006. Bağlar Güzeli: Üzüm ve Üzüm Kültürü Yapı Kredi Yayınları İstanbul, 1. Basım, 238 sayfa

Anonymus, 2009. Bitkisel Üretim İstatistikleri. www.tuik.gov.tr

Anonymus, 2012. FAO, ww.faostat.fao.org.

Anonymous, 2013a. FAO Statistics Divisions Databases

Anonymous, 2013b. StatOIV extracts. http://www.oiv.int/oiv/info/enstatoivextracts.

Arroyo-Garcia, R., Ruiz-Garcia, L., Bolling, L. ve ark. 2006. Multiple origins of cultivated grapevine (Vitis vinifera L. ssp. sativa) based on chloroplast DNA polymorphisms. Mol. Ecol. 15: 3707–3714.

Atilla, N., 2003. http://trziraat.com/bagciligin-tarihi-ve-cografi-yayilisi.html, www.nedimatilla.com/index.php?option=com_content&task=view&id=197&Itemid=67

Çalkan Sağlam Ö., Sağlam H., Dilli Y., Dağbağlı S. ve Sekin Y., 2004. Ege Bölgesinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Şıralık ve Şaraplık Standartlara Uygunluklarının Belirlenmesi. Sonuç Raporu, Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Yayın No: 104.

Çalkan Sağlam Ö., Sağlam H., 2016. AB Yolunda Türkiye Bağcılığı. 21. Yüzyılda Türkiye-AB İlişkileri: 369-384, ISBN 978-605-320-306-3, Nobel Yayınları

Çelik, H., Kunter, B., Söylemezoğlu, G., Ergül, A., Çelik, H., Karataş, H., Özdemir, G., Atak, A., 2010. Bağcılığın Geliştirilmesi Yöntemleri ve Üretim Hedefleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi. 11-15 Ocak 2010, Ankara, s. 493-513

Dilli, Y., 2008. Ege Bölgesindeki bazı önemli üzüm çeşitleri, tipleri ve klonlarının mikrosatellit (SSR) markörleriyle karterizasyonu. Ege Üniversitesi. Fen Bil. Ens., Doktora Tezi, İzmir

Doğan A., 1996. Aşılı asma fidanı üretiminde IBA (Indol Butirik Asit) NAA (Naftalen Asetik Asit) ve plastik malç uygulamalarının fidan randıman ve kalitesine etkileri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.

Ergül, A., Ağaoğlu, Y., 2001. Ülkemizde asma fidanı üretiminde kullanılan bazı Amerikan asma anaçlarının moleküler benzerlik analizi. Tarım Bilimleri Dergisi7: 141-143.

Ergül, A., Marasalı, B. and Ağaoğlu, Y.S., 2002. Molecular discrimination and identification of some Turkish grape cultivars (Vitis vinifera L.) by RAPD markers. Vitis, 41: 159 – 160

Fidan, Y., Yavaş, İ. ve Göktürk, N., 1996. Othello üzüm çeşidinin ampelografik özelliklerinin belirlenmesi. Gıda, 21(1): 35-39.

Oraman, M.N., 1965. Arkeolojik Buluntuların Işığı altında Türkiye Bağcılığının Tarihçesi Üzerinde Araştırmalar-I. Ankara Ün. Ziraat fak. Yıllığı 15(2): 96-108 s

Oraman, M, N,,1972, Bağcılık Tekniği II, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bahçe Yayınları: 470, Ders Kitabı No: 162, 402 s,

Sabır, A., 2008. Bazı üzüm çeşit ve anaçlarının ampelografik ve moleküler karakterizasyonu. Çukurova Üni. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri A.B.D. Doktora Tezi, Adana, 154s.

Söylemezoğlu G., Kunter, B., Akkurt, M., Sağlam, M., Ünal, A., Buzul, S., Tahmaz, H. 2015. Bağcılığın Geliştirilmesi, Yöntemleri ve Üretim Hedefleri, Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, 606-629.

Tangolar, S., Ergenoğlu, F., Gök, S., 1996. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Araştırma Bağı Üzüm Çeşit Kataloğu, Yardımcı Ders Kitapları No: 29, Adana.

This, P., Lacombe, T., Thomas, M.R., 2006. Historical origins and genetic diversity of wine grapes. Trends in Genetics, 22: 511-519.

Uzun, H. ve Bayır, A., 2008. Viticulture in Turkey. Bulletin UASVM, Horticulture 65(1): 334-337.

Winkler AJ, Cook JA, Kliewer WM, Lider LA (1974). General Viticulture. 633p, Univ. of California. Pres, Berkeley.




DOI: https://doi.org/10.15316/SJAFS.2018.142

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.