Farklı Sıra Arası ve Sıra Üzeri Mesafelerin Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Ögelerine Etkileri
Abstract
Özet
Aspir (Carthamus tinctorius L.), tek yıllık, geniş yapraklı, değişik renklerde çiçeklere sahip, dikenli ve dikensiz çeşitleri olan, kurağa dayanım bakımından avantajlı, yağ oranı % 30-50 arasında değişiklik gösteren bir yağ bitkisidir. Ülkemizde bitkisel yağ açığımızın gün geçtikçe arttığı da herkesçe bilinen bir gerçektir. Bu nedenlerden dolayı aspir yağlı tohumlu bitkiler arasında giderek önemi artan bir bitki durumundadır. Çalışmanın amacı aspir çeşitlerinin farklı sıra arası ve sıra üzeri mesafelerde verim ve verim ögelerinin belirlenmesidir. Bu amaçla araştırma 2015 yılında üç tekerrürlü olarak Ankara koşullarında tarla denemesi şeklinde bir yıl süreyle yürütülmüştür. Çalışmada Ayaz ve Linaz aspir çeşitleri ile üç sıra arası mesafesi (20, 30, 40 cm) ve üç sıra üzeri mesafesi (5, 10, 15 cm) uygulanmıştır. Çalışmada bitki boyu (cm), ana sapa bağlı yan dal sayısı (adet), bitkide tabla sayısı (adet), tabladaki tohum sayısı (adet), bitki başına tohum verimi (g bitki-1), tohum verimi (kg da-1), yağ oranı (%) değerleri incelenmiştir. İncelenen karakterler bakımından sıra arası × sıra üzeri × çeşit interaksiyonu incelenen bütün özellikler bakımından önemli düzeyde etkileşim göstermiştir. Ortalama değerlere bakıldığında ise, en yüksek bitki başına tohum verimi 46.53 kg da-1 ile 30×10 cm mesafede ve Ayaz çeşidinde saptanmıştır. En yüksek tohum verimi 30×10 cm mesafede 157.7 kg da-1 ile Ayaz çeşidinde belirlenmiş olup, en yüksek yağ oranı da % 47.90 ile yine Ayaz çeşidinde ve 30×10 cm mesafede belirlenmiştir. Araştırma sonuçları topluca değerlendirildiğinde denenen iklim ve toprak koşullarında Ayaz çeşidinin Linaz çeşidine göre daha avantajlı sonuçlar gösterdiği sonucuna varılmıştır. Çalışmada en uygun mesafenin de 30×10 cm olduğu saptanmıştır.
Keywords
Full Text:
PDF (Türkçe)References
Atabey, E., 2009. Farklı Ekim Zamanlarının Aspir Çeşitlerinde Bazı Tarımsal Özellikleri ve Biyodizel Kalitesi Üzerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Baydar, H., 2000. Gibberellik Asidin Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Erkek Kısırlık, Tohum Verimi ile Yağ ve Yağ Asitleri Sentezi Üzerine Etkisi Turk J Biol 24, 159–168.
Baydar, H., Erbaş, S., 2016. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Verim, Yağ ve Oleik Asit İçeriği Yüksek Hat Geliştirme Islahı.Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(Özel sayı-2):155-161.
Bayraktar, N., 1995. Üçüncü Generasyon Aspir (Carthamus tinctorius L.) Melezinde Tane Verimi ve Verim Ögeleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 4(1):23-29.
Coşge, B., Kaya, D., 2008. Performance of Some Safflower (Carthamus tinctorius L.) VarietiesSown in Late-Autumn and Late-Spring. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(1): 13-18.
Çamaş, N., Çırak, C., Esendal, E., 2007. Seed Yield, Oil Content and Fatty Acids Composıtıon of Safflower (Carthamus tinctorius L.) Grown In Northern Turkey Condıtıons OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 22(1):98-104.
Demir, İ., Başalma, D., 2013. Farklı Dozlarda Azot ve Kükürt Uygulamasının Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Yapraklarında Besin Elementi İçeriğine Etkisi, İç Anadolu Bölgesi 1, Tarım ve Gıda Kongresi, Niğde, 2–4 Ekim 2013, s.114-120.
Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1021. 295 s. Ankara.
Eren,K.,2002 Ankara Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Kışlık ve Yazlık Olarak Yetiştirilmesinin Verim ve Verim Öğeleri ile Kalite Üzerine Etkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Gencer, O., Sinan, N.S., Gülyaşar, S., 1987. Çukurova’da Sulanmayan Alanlarda Yetiştirilebilecek Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Uygun Sıra Aralığının Saptanması Üzerinde Bir Araştırma.Ç.Ü. Ziraat Fak. Derg. 2(2): 54-68.
Gürsoy, M., Nofouzı, F., Başalma, D., 2015. Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerine Farklı Dozlarda Uygulanan PEG (Polietilenglikol)’in Çimlenme ve Erken Fide Gelişimine Etkisi. 11. Tarla Bitkileri Kongresi, 7-10 Eylül 2015, Çanakkale, s.180.
Hatipoğlu, H., Arslan, H., Karakuş, M., Köse, A., 2012. Şanlıurfa Koşullarında Farklı Aspir Çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) Uygun Ekim Zamanlarının Belirlenmesi. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2012, Cilt 26, Sayı 1, 1-16.
İçel, C.D., 2005. Humik Asit Uygulama Zamanı ve Dozlarının Aspir (CarthamustinctoriusL.)’de Verim, Verim Ögeleri ve Yağ Oranına Etkisi Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, İ., 2012. Ankara Ekolojik Kosullarında Farklı Azot Dozlarının Aspir (CarthamustinctoriusL.) Bitkisinde Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 7 (2):56-64.
Katar, D., Arslan, Y., Subaşı, İ., Kodaş, R., Katar, N., 2015. Bölünerek Uygulanan Azotlu Gübrelerin Aspir (Carthamustinctorius L.)Bitkisinde Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 12(2) 11-20.
Kaya, M.D., İpek, A., Uranbey, S., Kolsarıcı, Ö., 2004. Aspir (CarthamustinctoriusL.)’e Uygulanan Ethephon’un Verim ve Verim Ögelerine Etkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Tarım Bilimleri Dergisi10 (2): 182-186.
Kaya, M., Bayramin, S., Kulan, E., Özaşık, İ., 2015. Bazı İleri Aspir Hatlarının Eskişehir Koşullarındaki Performansları. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 29, Sayı 1, 57-65.
Kaygısız, A., Aydın, N., 1981. 2. Ürün araştırmaları projesi aspir ön verim denemesi 1981 yılı gelişme raporu. Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Diyarbakır (4 s.)
Kırıcı, S., 1998. İki Aspir Çeşidinde Gibberellik Asitin (GA3) Agronomik Özellikler ve Çiçek Verimi İle Boyar Madde Oranına Etkileri. Tarla Bakileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi (7),1, 10-30.
Koç, H., Gümüşçü, G., Üstün, A., Ülker, R., Güneş, A., Kaya, Y., Şahin, M., 2009. Konya Şartlarında Aspir Ekim Zamanının Belirlenmesi.Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009, Hatay 103-106.
Köse, A., Bilir, Ö., 2017. Aspir Bitkisinde (Carthamus tinctorius L.) Farklı Sıra Arası Mesafelerin ve Ekim Normunun Taç Yaprak Verimi ve Bazı Bitkisel Özellikler Üzerine Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 4(1): 40–47.
Kunt, N., 2011. Aspir (Carthamus tinctorius l.)’de Farklı Sıra Üzeri Mesafelerinin ve Yabancı Ot Mücadelesinin Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
Nacar, V.A.S., Değirmenci, H., Hatipoğlu, M., Taş, H., Arslan, A., Çıkman, A., 2016. Harran Ovası Koşullarında Yazlık Aspir Bitkisinde Sulamanın Verim ve Yağ Kalitesi Üzerine Etkileri Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25(Özel sayı-2):149-154.
Onat, B., Kurt, C., Güllüoğlu, L. Arıoğlu, H., 2009. Çukurova Bölgesinde İkinci Ürün Koşullarında Bazı Soya Çeşit ve Hatlarının Verim ve Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi, Türkiye 8. Tarla Bitkileri Kongresi 19–22 Ekim Hatay, s.188 – 191.
Öğüt, H.,Oğuz, H., 2005. Biyodizel: Üçüncü Milenyum Yakıtı. Nobel Yayın No: 745, 55-60.
Özel, A., Demirbilek, T., Çopur, O., Gür, A., 2004. Harran Ovası Kuru Koşullarında Farklı Ekim Zamanları ve Sıra Üzeri Mesafelerinin Aspir (Carthamus tinctorius L.)’in Taç Yaprak Verimi ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi. HR. Ü.Z.F.Dergisi, 8 (3/4):1-7.
Öztürk, Ö., Akınerdem, F., Bayraktar, N., Ada, R., 2007. Konya Koşullarında Bazı Aspir Çeşitlerinin Verim, Verim Unsurları ve Yağ Oranlarının İncelenmesi. I. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu 28-31 Mayıs 2007, Samsun, s.192-202.
Öztürk, Ö., Ada, R., Akınerdem, F., 2009. Bazı Aspir Çeşitlerinin Sulu ve Kuru Koşullarda Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi.Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 23 (50): 16-27.
Pınarkara, M., 2007. Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayide Suyun Önemi. Konya’da Tarım ve Tarımsal Sanayi Sorunlarının Tesbiti Sempozyumu 25-26 Mayıs 2007, Konya, s.171-184.
Röbbelen, G.,Downey, R.K., Ashri, A. (eds.)., 1989. Oilcrops of the World. McGrawHill, US.
Tonguç, M., Erbaş, S., 2009. Yerli ve Yabancı Orijinli Aspir (CarthamustinctoriusL.) Çeşit ve Hatlarının Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II, 19-22 Ekim, Hatay, s.115-119.
Uysal, N., Baydar, H., Erbaş, S., 2006.Isparta Populasyonundan Geliştirilen Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1):52-63.
Weiss, E.A., 1983. Safflower. In: Oilseed Crops (Editör: Weiss, E.A.), Longman Inc., New York, USA, pp. 216-281.
Yıldırım, B., Tunçtürk, M., Dede, Ö., Okut, N., 2005. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Verim ve Kalite Üzerine Etkileri Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 15(2): 113-117.
DOI: https://doi.org/10.15316/SJAFS.2018.59
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.