İYONİZE RADYASYON UYGULAMALARIYLA ELDE EDİLMİŞ ÜZÜM GENOTİPLERİNDE STOMA ÖZELLİKLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

Birhan KUNTER, Gözde ÇAKMAK, Nurhan KESKİN, Dilek DEĞİRMENCİ KARATAŞ, Burak KUNTER

Abstract


Bu çalışmada, Kalecik Karası, Sultani Çekirdeksiz ve Uslu üzüm çeşitlerinde mutasyon ıslahına yönelik iyonize radyasyon uygulamaları sonucunda elde edilmiş kimerik genotiplerinde, stoma yoğunluğu, büyüklüğü ve yapısal özellikleri incelenmiştir. Biyometrik çalışmalarda yaprak alt yüzeyinden kalıp çıkartma tekniği kullanılmıştır. Stoma yapıları ise mikroteknik olarak incelenmiştir. İyonize radyasyon dozlarının stoma yoğunluğu ve büyüklüğü üzerindeki etkisi önemli bulunmuştur. Buna göre Kalecik Karası kontrol bitkilerinde 194,70 adet/mm2 olan stoma yoğunluğu, kimerik genotiplerde 158,64-115,38 adet/mm2 arasında değişmiştir. Sultani Çekirdeksiz çeşidinde kontrol bitkilerinde 223,54 adet/mm2 olarak belirlenen stoma yoğunluğu, kimerik bitkilerde 209,12-151,43 adet/mm2 arasındadır. Kontrol grubunda en yoğun stoma sayısının (227,15 adet/mm2 ) belirlendiği Uslu üzüm çeşidinden elde edilen kimerik bitkilerde ise stoma yoğunluğu 201,91-151,43 adet/mm2 arasında değişmiştir. İyonize radyasyon uygulamalarının tüm dozlarda stoma büyüklüğünü (boy/en) arttırdığı tespit edilmiştir. Genotipler arasında en büyük stomalar Sultani Çekirdeksiz’den elde edilen kimerik bitkilerde (25 Gy:29,96/15,84 µm ve 20 Gy:27,95/23,97 µm) gözlenmiştir. Epidermis dokusunda stomaların yerleşimi farklı bulunmuştur. Kimerik bitkilerde genel olarak stomaların epidermise gömülü halde olduğu gözlenmiştir. 


Keywords


Asma; Vitis vinifera L.; stoma; iyonize radyasyon; biyometrik özellikler

References


Artık, C. ve Pekşen, E., 2006. Gama ışınlamasının M2 generasyonunda bakla (Vicia faba L.)’nın stoma özellikleri üzerine etkileri. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 21(2):195-203.

Alonso-Villaverde,v., Boso, S., Santiago,J.l., Gago, P. and Martínez, M.C. 2011. Variability of the stomata among'Albariño' (Vitis vinifera L.) clones and its relationship with susceptibility to downy mildew. Vitis 50 (1): 45–46.

Aryavand, A., Ehdaie, B., Tran, B., Waines, J. G., 2003. Stomatal frequency and size differentiate ploidy levels in Aegilops neglecta. Genetic Resources and Crop Evolution, 50: 175-182.

Boso, S, Alonso-Villaverde, V., Santiago J.L., Gago, P., Dürrenberger, M., Düggelin, M., Kassemeyer, H.H. and Martınez, M.M. 2010. Macro and microscopic leaf characteristics of six grapevine genotypes (Vitis spp.) with different susceptibilities to grapevine downy mildew. Vitis 49 (1):43–50.

Çelik, M. 2005. Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin yaprak alanlarının ve stoma yoğunluklarının belirlenmesi üzerinde araştırmalar. 6.Türkiye Bağcılık Sempozyumu.19-23 Eylül 2005, Tekirdağ, Bildiriler Cilt 2: 520-524.

Değirmenci Karataş, D., Kunter, B., Coppola, G. and Velasco, R. 2010. Determination of polymorphism using SSCP markers in gamma–irradiated (Co60) grape varieties (Vitis vinifera L.). Genetics and Molecular Research 9 (4):2357-2363.

Donini, B. 1982. Mutagenesis applied to improve fruit trees. Induced mutations in vegetatively propagated plants II. Panel Proceedings Series., 29-35.

Düzenli, S., Ağaoğlu, Y.,S., 1992. Vitis vinifera L.’nin bazı çeşitlerinde stoma yoğunluğu üzerine yaprak yaşının ve yaprak pozisyonlarının etkisi. Tr. J. Of Agric. and Forestry, 16: 63-72.

Gökbayrak, Z., Dardeniz, A. and Bal, M., 2008. Stomatal density adaptation of grapevine to windy conditions. Trakia Journal of Sciences, 6: 1, 18-22.

Joachimiak, A. and Grabowska, A., 2000, Stomatal cell length and ploidy level in four taxa belonging to the phleum sect. Phleum. Acta Biologica Cracoviensia Ser Botanica, 42/1: 103-107.

Kara, S. ve Özeker, E., 1999. Farklı anaçlar üzerinde aşılı yuvarlak çekirdeksiz üzüm çeşidinin yaprak özellikleri ve stoma dağılımı üzerinde araştırmalar. Anadolu J. of Aari, 9: 1, 76-85.

Kakani, V. G., K. R., Reddy, D., Zhao, and Mohammed, A. R., 2003. Effects of Ultraviolet-B radiation on Cotton (Gossypium hirsutum L.) morphology and anatomy. Annals of Botany, 91: 817-826.

Mullins, M.G., Bouquet, A. and Williams, L.E. 1992. Biologie of Grapevine. Cambridge University Pres, Cambridge.

Marasalı, B., Kunter, B., Değirmenci, D., Keskin, N., Taner, Y., Çelik, H., Tutluer, İ., Uslu, N., Sağel, Z. ve Peşkircioğlu, H. 2004. Yerli Üzüm Çeşitlerinde Mutasyon Islahına Yönelik Olarak Etkili Mutasyon Dozunun Belirlenmesi ve M1V1 Generasyonunda Görülen İlk Etkiler. IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Bildiriler, s: 467-469, 8-12 Eylül 2003, Antalya.

Marasalı, B. ve Aktekin, A., 2003, Sulanan ve sulanmayan bağ koşullarında yetiştirilen üzüm çeşitlerinde stoma sayısının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 9(3):370-372

Prina,A.R., Landau, A.M. and Pacheco, M.G. 2012. Chimeras and Mutant Gene Transmission (In: Plant Mutation Breeding and Biotechnology Ed: Q.Y.Shu,B.P.Forester and H.Nakagawa). Joint FAO/IAEA Programme, Nuclear Techniques in Food and Agriculture, P 608.

Scienza, A. and Boselli, M., 1981. Frequency and biometric characteristics of stomata in some grapevine rootstocks. Vitis. 20 (4): 281-292.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.