Kuru Şartlarda 5x5 Yarım Diallel Ekmeklik Buğday Melez Popülasyonunda Kombinasyon Yetenekleri ve Heterosis Değerlerinin İncelenmesi

Seyfi Taner, Bayram Sade

Abstract


Bu çalışmada, Orta Anadolu ve Geçit Bölgesinin sulu ve kurak alanlar için geliştirilen 5 ekmeklik buğday genotipinin anaç olarak kullanıldığı 5x5 yarım diallel melezlemeden elde edilen 10 F1 melezi kuru şartlarda incelenmiştir. Araştırmada Bayrak yaprak klorofil içeriği, bayrak yaprak yeşil kalma süresi, bayrak yaprak kül içeriği, üst boğum arası uzunluğu, bitki boyu, başakta tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, tane verimi incelenmiştir. Araştırmada kullanılan anaçlar içerisinde kuru koşullarda, Konya 2002 çeşidi bayrak yaprak klorofil içeriği, bayrak yaprak yeşil kalma süresi, bayrak yaprak kül içeriği, 1000 tane ağırlığı ve tek bitki tane verimi; Ahmetağa çeşidi bayrak yaprak klorofil içeriği, bayrak yaprak kül içeriği ve başakta tane sayısı; YÇ 45 genotipi üst boğumarası uzunluğu, bitki boyu ve başakta tane sayısı; YÇ 52 genotipi üst boğum uzunluğu, bitki boyu ve 1000 tane ağırlığı yönüyle ıslah çalışmalarında kullanılabilecek anaç olarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda melezleme programında yer alan kombinasyon ve anaçların ülkesel buğday ıslah çalışmaları için bir potansiyel oluşturduğu görülmüştür.

Keywords


Diallel melezleme, ekmeklik buğday, kuraklığa tolerans, kobinasyon yeteneği, heterosis

Full Text:

PDF (Türkçe)

References


Adamsen, F. J., Pinter, P. J., Barnes, E. M., Lamorte, R. L., Wall, G. W., Leavitt, S. W. and Kimball, B. A., 1999. Measuring Wheat Senescence with a Digital Camera. Crop Ecology, Production and Manage-ment. Crop Science, 39: 719-724.

Aguado, J.A.C., Rodes, R., Perez, P.I., Dorado, M., 2000. Morphological and charasterictics and yield com-pounents associated with accumulation and loss of dry mass in the internodes of wheat. Field Crops Re-search, 66:129-139.

Araus, J.L, Amaro, T., Casadesus, J., Asbati, A., Nachit, M.M., 1998. Relationships between ash content, carbon isotope discrimination and yield in durum wheat. Australian Journal of Plant Physiology, 25 (7): 835-842.

Araus, J.L, Casadesus, J., Asbati, A.and Nachit, M.M., 2001. Basis of the relationship between ash content in the flag leaf and carbon isotope discrimination in kernels of durum wheat. Photosynthetica, 39 (4): 591-596.

Aydın, N., Mut, Z., Bayramoğlu, H.O., Özcan, H., 2005. Samsun ve Amasya Koşullarında Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araş-tırma. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(2):45-51.

Bitzer, M.J., Patterson, F:L., Nyguist W.E: 1982. Hybrid Vigor And Combining Ability In A High-Low Yield-ing Eight-Parent Diallel Cross Of Soft Red Winter Wheat. Crop Science, 22: 1126-1128.

Brown, C. M., Weibel, R. O. and Seif, R. D., 1966. Het-erosis and Combining Ability in Common Winter Wheat. Crop Science, 6: 382-383.

Cregan, P.B. and Busch, R.H., 1978. Heterosis, Inbreed-ing, and Line Performance in Crosses of Adapted Spring Wheats, Crop Science, 18: 247-251.

Çekiç, C., 2007. Kurağa Dayanıklı Buğday (Triticum aestivum L.) Islahında Seleksiyon Kriteri Olabilecek Fizyolojik Parametrelerin Araştırılması. Ankara Üni-versitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Ana Bilim Dalı, Ankara.

Elgün, A., Türker, S., Bilgiçli, N., 2001. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolu. Konya Ticaret Borsası, 2: 39-40.

FAO, 2009. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome (htpp://www.fao.org)

Fischer, R.A., 2001. Selection Traits for Improving Yield Potential. Application of Physiology in Wheat Breeding. Chapter-13, p. 148-159.

Genç, İ. 1978. Tahıllarda Tane Veriminin Fizyolojik ve Fizyolojik Esasları. Ç.Ü. Zir. Fak., 8(1):1-3.

Göçmen, A. 2006. Ekmeklik Buğdayda Verim ve Kalite Özellikleri Yönüyle Uygun Anaçların, Kombinasyon Yeteneklerinin ve Kalıtım Parametrelerinin Çoklu Dizi (Line x Tester) Yöntemi İle Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Konya.

Kan, A., Sade, B. 2000. Orta Anadolu Şartlarında Ek-meklik Buğday Islahında Kullanılabilecek Uygun Ebeveyn ve Melezlerin Çoklu Dizi (Line x Tester) Yöntemi İle Belirlenmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üni-versitesi, Fen Bilimleri Ens. Tarla Bitkileri Ana Bi-lim Dalı, Konya.

Kelbert, A.J., Spaner,D., Briggs, .G. and King, J.R. 2004. Screening for lodging in spring wheat breeding pro-grammes. Plant Breeding, 123: 349-354.

Keren, R. and Bingham, F.T. 1985. Boron in water, soil and plants. Adv. Soil Sci., 1: 229-276.

Korkut, K.Z., Sağlam, N. ve Başer, İ., 1993. Ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda verimi etkileyen bazı özel-likler üzerine araştırmalar. Trakya Üniv. Tekirdağ Zi-raat Fakültesi Dergisi, 2 (2): 111-118.

Kün, E. 1996. Serin İklim Tahılları (III. Basım). A.Ü. Zir. Fak., Yayın No: 1451. Ders Kitabı: 431-322.

Masle, J., Farquhar, G.D. and Wong, S.C., 1992. Tran-spiration ratio and plant mineral content are related among genotypes of a range of species. Aust. J. Plant Physiol., 19: 709-721.

Mayland, H.F., Johnson, D.A., Asay, K.H. and Read, J.J., 1993. Ash, carbon isotope discrimination and sil-icon as estimators of transpiration efficiency in crested wheatgrass. Aust. J. Plant Physiol., 20: 361-369.

Merah, O., Deleens, E., Souyris, I. and Monaeveux, P. 2001. Ash content might predict carbon isotope dis-crimination and grain yield in durum wheat. JSTOR: New Phytologist, 149 (2): 275-282.

Misra, S.C., Shinde, S., Geerts, S., Rao, V.S. and Monne-veux, P., 2010. Can carbon isotope discrimination and ash content predict grain yield and water use ef-ficiency in wheat. Agricultural Water Management, 97: 57-65.

Özcan, K., 1999. Populasyon Genetiği için bir İstatistik Paket Geliştirmesi. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, İzmir.

Parlak, M., Fidan, A., Kızılcık, İ. ve Koparan, H. 2008. Eceabat İlçesi (Çanakkale) Tarım Topraklarının Ve-rimlilik Durumlarının Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 14 (4): 394-400.

Poehlman, J. M. and Sleeper, D. A., 1995. Breeding Hybrid Cultivars. Breeding Field Crops. USA, Forth Edition, P.200-215.Relation to Diallel Crossing Sys-tems. Australia, J. Bio. Sci., 9:463-493.

Reynolds, M. P., Skovmand, B., Trethowan, R. and Pfeiffer, W. 1999. Evaluating a conceptual model for drought tolerance. In Molecular approaches for the genetic improvement of cereals for stable pro-duction in Water-limited environments, ed. J.- M. Ribaut, and D. Poland. A Strategic Planning Work-shop held at CIMMYT, ElBatan, Mexico, June 21-25, 1999. Mexico, D.F: CIMMYT.

Sade, B. 1999. Tahıl Islahı. Selçuk Ünv. Zir. Fak. Yayınları No: 31. Konya.

Soylu, S., 1998. Orta Anadolu Şartlarında Makarnalık Buğday Islahında Kullanılabilecek Uygun Ebeveyn ve Melezlerin Çoklu Dizi (Line X Tester) Yöntemi İle Belirlenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Şener, O. 1997. Ekmeklik Buğdayda Diallel Melez Ana-lizi İle Bazı Tarımsal Karakterlerin Kalıtımının Be-lirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üni. Fen Bilimleri Ens. Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Dokto-ra Tezi. Adana.

Toklu, F. 2001. Ekmeklik Buğdayda Tane Ağırlığı ve Bununla İlgili Kimi Özelliklerin Kalıtımı Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens., Doktora Tezi, Adana.

Toklu F. ve Yağbasanlar, T., 2005. Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Bitki Boyu, Başaklanma Sü-resi, Bayrak Yaprak Alanı ve Tane Ağırlığının Kalı-tımı Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye VI. Tarla Bitki-leri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araştırma Sunusu Cilt II, Sayfa 689-694).

Tulukcu, E. 2004. Diallel Melezleme Yöntemiyle Bor İçeriği Düşük Topraklara Uygun Ekmeklik Buğday Anaç ve Melezlerinin Belirlenmesi İle Verim Ögeleri-nin Kalıtımı Selçuk Ünv. Fen Bilimleri Ens., Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Konya.

Tulukcu, E., Sade, B. 2005. Diallel Melezleme Yönte-miyle Orta Anadolu Şartlarına Uygun Ekmeklik Buğday Anaç ve Melezleri İle Bazı Verim Öğeleleri-nin Kalıtımının Belirlenmesi. S.Ü. Zir. Fak. Dergisi, 19 (36):18-27.

Yadava, U.L., 1986, A rapid and nondestructive meth-od to determine chlorophyll in intact leaves. HortScience, 21:1449–1450.

Yıldırım, M., 2005. Seçilmiş Altı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşidinin Diallel F1 Melez Döllerinde Bazı Tarımsal, Fizyolojik ve Kalite Ka-rakterlerinin Kalıtımı Üzerinde Bir Araştırma. Dok-tora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.

Yürür, N., Turan, Z.M., Çakmakçı, S. 1987. Bazı Ek-meklik Ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Bursa Koşullarında Verim Ve Adaptasyon Yeteneği Üzeri-ne Araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu (TÜBİTAK) 59 – 69. Bursa.

Williams, P., Haremein, F.j., Nakkoul, H., Rihawi, S. 1988. Crop Quality evaluation methods and guide-lines. ICARDA Aleppo, Syria.

Zengin, M., Çetin, Ü., Ersoy, İ. ve Özaytekin, H.H. 2003. Beyşehir yöresi tarım topraklarının verimlilik du-rumlarının belirlenmesi. Sel. Üni. Zir. Fak. Der., 17 (31): 24-30.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.