KONYA VE KARAMAN İLLERİNİN YÖRESEL ASMA (Vitis vinifera subsp. sativa) GENETİK POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ

Ali SABIR, Kevser YAZAR, Zeki KARA

Abstract


Konya ve Karaman illeri, özellikle dağlık yörelerinde sahip olduğu çok zengin bir yöresel üzüm çeşidi potansiyeli ile çok eski ve köklü bir bağcılık kültürüne sahiptir. Ancak, son yıllarda halkın sosyoekonomik yapısındaki değişiklikler, kentleşme, şehire göç ve benzeri nedenlerden kaynaklanan olumsuzluklar nedeniyle bu zenginliğin genetik erozyonla karşı karşıya olduğu görülmektedir. Mevcut yöresel genotiplerin muhafaza altına alınması amacıyla, ulusal nitelikteki Milli Koleksiyon Bağı'nın yanısıra, yöresel nitelikte üzüm çeşit koleksiyonu oluşturmak için çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışma kapsamında yetiştirici bağlarında yerinde gözlemlenen ve uzun yıllardan beri geçmiş nesillerden günümüze bağcılık faaliyetleri sürdürmekte olan üreticilerin kullandıkları çeşitler Abdullah üzümü, Acı kara, Adana Beyazı, Akdimrit, Akkut, Aküzüm, Akşilte, Aladiriz (Alaidris), Alay dimriti, Antep beyazı, Bakraç, Barcaş (Bardas), Besni, Beyaz ırazgı (Akırazgı), Bilye üzümü, Büzgülü (Karagevrek), Çavuş, Ceviz üzümü, Ekşi kara, Danakoruğu, Devegözü (Mandagözü), Dökülgen, Düzgülü, Eregele, Erkek üzüm, Erkenet, Gemri, Gökçekurt, Göküzüm, Günsü, Gül üzümü, Güz üzümü, Hatun parmağı, Hesapali, Hevenk, Horoz Karası, İnek üzümü, İri kara, İspitıran, İvriz üzümü, Karakız, Keçimen, Kara dımışkı, Kara dimrit, Kara Parmak, Kızıl üzüm, Kişniş, Kömüşmemesi, Kut, Medeş, Mevlana, Miski, Mor hevenk, Pamuklu, Parmak, Patkara, Razakı, Recep üzümü, Sarıüzüm, Saya dimrit, Sıküzüm, Sınandı karası, Siyah pekmezlik, Şevşen, Şıranagüldüren (Şıradar), Takkara, Tilki kuyruğu, Topacık, Top dimrit, Torba Karası, Tüter üzüm, Öküzgözü, Ömer üzümü ve Yörük üzümü olarak belirlenmiştir. Bu çeşitlerden bazılarının sinonim oluğuna dair bulgular elde edilmiş olmakla birlikte, ampelografi ve DNA düzeyinde yürütülecek çalışmalarla daha ayrıntılı tanımlama çalışmaları yapılacaktır. Çeşitlerden çoğaltma materyalleri alınarak fidanlar elde edilmiş ve bu fidanlar etiketlenerek bilgileri kayıt altına alınmıştır.

Keywords


Üzüm çeşidi, genetik kaynak, genetik erozyon, gen kaynağı muhafazası

References


Ağaoğlu, Y.S., 1999. Bilimsel ve Uygulamalı Bağcılık (Asma Biyolojisi). Kavaklıdere Eğitim Yayınları, No 1. Cilt 1. Ankara, 205s.

Ağaoğlu, Y.S., Çelik, H., Gökçay, E., 1989. Brief Ampelographic Characterization of Indigenous Grapevine Cultivars Subjected to Clonal Selection in Turkey. Proceedings of the 5th International Symposium on Grape Breeding, 12-16 September 1989, St. Martin/Pfalz, FR of Germany.

Alleweldt, G., 1997. Genetics of Grapevine Breeding. Prog Bot 58: 441–454.

Ergül. A., 2000. Asmalarda (Vitis vinifera L. ctv.) genomik DNA parmak izi analizi ile Moleküler karakterizasyon Ankara Üniversitesi, Fen Bil. Ens, Doktora Tezi, Ankara.

Ergül, A., Marasalı, B., Ağaoğlu, Y.S. 2002. Molecular discrimination and identification of some Turkish grape cultivars (Vitis vinifera L.) by RAPD markers. Vitis 41, 159-160.

Ergül, A., Kazan, K., Aras, S., Çevik, V., Çelik, H., Söylemezoğlu, G. 2006. AFLP analysis of genetic variation within the two economically important Anatolian grapevine (Vitis vinifera L.) varietal groups. Genome, 49: 467-475.

Eşitken, A., Pırlak, L., Kara, Z., Bayramoğlu, Z., Sabır, A., 2012. Konya ili meyvecilik ve bağcılık eylem planı. T.C. Mevlana Kalkınma Ajansı Projesi, 73s.

Gündüz, İ., 1980. Bütün yönleriyle Karapınar. Kuzucular ofset, 18405, Konya, 591s.

Imazio, S., Maghradze, D., de Lorenzis, G., Bacilieri, R., Laucou, V., This, P., Scienza, A., Failla, O., 2013. From the cradle of grapevine domestication: molecular overview and description of Georgian grapevine (Vitis vinifera L.) germplasm. Tree Genetics and Genomes, 9: 641-658.

Jahnke, G.G., Korbuly, J., Majer, J., Molnar, J.G., 2007. Discrimination of the grapevine cultivars ‘Picolit’ and ‘Kéknyelű’ with molecular markers. Scientia Horticulturae, 114 (1): 71-73.

Kara, Z., Beyoğlu, N., 1995. Konya ili Beyşehir yöresinde yetiştirilen yetiştirilen üzüm çeşitlerinin ampelografik özellikleri üzerinde bir araştırma. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana, Cilt 2, 519-523.

Kara, Z., Ecevit, F.M., 1998. Konya Yöresinde Üretici Bağlarında Yaygın Olarak Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinde Görülen Farklı İriliklerde Tane Gelişmesine Giberellik Asit Uygulamalarının Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. 4. Bağcılık Sempozyumu. Bildiriler 401-408, 20-23 Ekim 1998,Yalova.

Oraman, M.N., 1972. Bağcılık Tekniği II. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları: 470, Ders Kitabı: 162, Ankara.

Sabır, A., 2008. Bazı üzüm çeşit ve anaçlarının ampelografik ve moleküler karakterizasyonu. Çukurova Üni. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri A.B.D. Doktora Tezi, Adana, 154s.

Sabir, A., S. Tangolar, S. Buyukalaca, S. Kafkas, 2009. Ampelographic and molecular diversity among grapevine (Vitis spp.) cultivars. Czech Journal of Genetics and Plant Breeding, 45 (4): 160-168.

Sabir, A., 2010. Rootstock usage for viticulture under drought conditions like Konya basin; research priorities and directions. International Sustainable Water and Wastewater Management Symposium, 26-28 Oct., Konya, Turkey, Cilt 2, 1357-1364.

Söylemezoğlu, G., Ağaoğlu, Y.S., Uzun, I., 2001. Ampelographic characteristics and isozymic analysis of Vitis vinifera spp. sylvestris Gmel. in Southwestern Turkey. Biotechnol. Eq. 15, 106-113.

Tangolar, S., Ergenoğlu, F., Gök, S., 1996. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Araştırma Bağı Üzüm Çeşit Kataloğu, Yardımcı Ders Kitapları No: 29, Adana.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.