MAKARNALIK BUĞDAYDA (Triticum durum L.) SULAMA VE AZOTLU GÜBRELEMENİN VERİM VE BAZI KALİTE FAKTÖRLERİ ÜZERİNE ETKİSİ1(3)

Abstract

Bu araştırma; Haymana koşullarında 1996-1997 ve 1997-1998 yıllarında iki yıl süre ile yürütülmüştür. Kunduru–1149 ve Berkmen-469 makarnalık buğday çeşitlerine üç farklı sulama ve 2 -20 kg/da arasında değişen dört farklı azot dozu uygulanarak birim alan tane verimi, bin tane ağırlığı, camsı tane oranı ve tanede protein oranında ortaya çıkan değişimler incelenmiştir. Denmeler her iki yılda da buğday anızında yürütülmüştür. Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülen çalışmada çeşitler ayrı ayrı ele alınmıştır. Ana parsellere sulamalar (S₁, S₂, S₃), alt parsellere ise azot dozları  (N₁, N₂, N₃, N₄) yerleştirilmiştir.

Kunduru–1149 çeşidinde en yüksek birim alan tane verimi birinci yılda 429, ikinci yılda 605 kg/da, Berkmen–469 çeşidinde en yüksek birim alan tane verimi birinci yılda 415, ikinci yılda 482 kg/da olarak elde edilmiştir. Bu değerler ekilişte, sapa kalkma öncesinde, başaklanma öncesinde olmak üzere üç defa sulanan ve ekimle birlikte 2, sapa kalkma öncesinde 9, başaklanma öncesinde 9 kg/da (toplam 20 kg/da) saf azot verilen parsellerde ortaya çıkmıştır. Kunduru–1149 çeşidinde en yüksek bin tane ağırlığı birinci yılda 59.50 g, ikinci yılda 61.30 g, en yüksek camsı tane oranı birinci yılda % 98, ikinci yılda % 95 ve en yüksek tanede protein oranı birinci yılda % 19.07, ikinci yılda % 15.93 arasında değişmiştir. Berkmen–469 çeşidinde ise aynı sıra ile en yüksek değerler 51.10-50.94 g, % 90.33 - % 74 ve % 18.81- % 15.81 olarak belirlenmiştir.

Orta Anadolu koşullarında uzun boylu makarnalık buğday çeşitlerine üç defa sulama ve yazlık azot uygulamalarını, sapa kalkma öncesi ve başaklanma öncesinde olmak üzere eşit miktarlarda iki defada olmak üzere 18 kgN/da kadar çıkartıldığı zaman, birim alan tane verimi ve makarnalık kalitesinde fazla bir düşüş ortaya çıkmamaktadır. Elde edilen sonuçlara göre verim ve kalite özellikleri bakımından Kunduru-1149 çeşidi, Berkmen-469 çeşidine tercih edilmelidir.